2017 жылғы  12 ауысым

«Тілдер үндестігі» лингвистикалық марафоны

Қазақстан қауымдастығында қазақстандықтардың қазақ, орыс, ағылшын тілдерін меңгеруіне бағытталған үштілділік саясаты жүргізілуде.  Тіл - бұл мәдениеттің негізгі құбылысы, мүмкін ұлттық бірігудің негізгі механизмі, Қазақстандағы әлеуметтік құрылым мен тілдік әралуандылықты сақтаудағы ұлттың өсуі мен даму құралы болып табылады. 

Үштілділіктің ролі туралы 2050 жылға дейінгі даму Стратегиясында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев айтқан болатын. «2050 жылғы қазақстандықтар - бұл білімді, үш тілде сөйлейтін еркін адамдар. Саяхатқа шығатын, жаңа білімге жол ашатын әлем азаматтары, өз елінің патриоттары - Мемлекет басшысы бұл жолдардан қазіргі заман жастарының келбетін көрсе керек».

Адамзат тарихында тілдердің ролі қоғам өмірінде уақыт өткен сайын артып келеді. Білім деңгейінің артуы тез құбылатын ақпараттық шындыққа деген қатынасты, басқа типтегі интеллектті қалыптастыруға негізделуі тиіс.

Лингвистикалық ауысымға қатысушылар өздерін полимәдени кеңістіктің бір бөлшегі ретінде сезінеді және білім алуларына толық мүмкіндіктері бар. Мұндай ауысымдар кезінде тілді үйрену, шетел тілінде ақпараттар көлемінің көп болуы ауысымды өткізудің негізі болып табылады, бірақ оны оқытуда басымдыққа ие болмауы тиіс, тіл сол немесе басқа этнос мәдениетінің ажырамас бөлшегі ретінде қарастырылуы керек.

Тілді, тарих пен мәдениетті оқыту педагогикалық ұжымдар алдарына қоюы тиіс бірдей міндет болып табылады. Сабақтар ойын формаларын кеңінен қолданатын стандартты емес әдістеме бойынша құрылады.

Барлық этностардың өкілдеріне «Балдәурен» РОСО педагогтары екі тілді және көп тілді білудің әлеуметтік мағынасын түсіндіреді, этностардың әр түрлілігіне қарамай көп тілді болудың полилингвистік кеңістіктегі қоғамдық рөлінің жоғары болатындығын атап көрсетеді. Бұл, әрине халықтар арасындағы түсінушілікті, экономикалық қарым-қатынастарды арттырады, сонымен қатар жергілікті халықтың мәдени мұрасын сақтауға көмектеседі.

Бір аймақта тұратын халықтардың мәдениетін зерделеуді бұл халықтардың бірлескен мәдени өмірі ұзақ жылдар ішінде бір-бірінің кейбір ерекшеліктерін қабылдағандықтан, өзара тығыз қарым-қатыста жүргізу қажет.  Практикалық маңызы анағұрлым артуы үшін лингвистикалық ауысымда аймақтық компонентті, яғни өткізетін аймақтың ұлттық құрамын есепке алу және аталған нақты аймақтағы ұлыстардың мәдениетіне көп көңіл бөлу керек. Әрбір қатысушы төлқұжатында немесе ата-анасының төлқұжатында көрсетілген ұлтына қарамастан, өзімен қатар өмір сүріп жатқан өзге ұлт өкілі де бөтен емес, өз мәдениетінің, өзі өмір сүріп жатқан қоғам мәдениетінің бір бөлшегі екенін саналы түрде сезінуі тиіс.

Бұл, біздің ойымызша, адамның ішкі әлемінің үйлесімділігіне, заманауи әлемнің этнобейнесін қалыптастыруға ықпал етеді. Күнделікті өмірде полимәдениетті жол таба білмегендерге дербес өмірге қадам басқан ұрпақтың рухани бай бейнесін қалыптастыру қиынға түседі.

Тіл - бұл мәдениеттің негізгі құбылысы, мүмкін ұлттық бірігудің басты механизмі болуы мүмкін, әлеуметтік құрылым ретіндегі ұлттың өсуі мен даму құралы. Тілдік әралуандылықты сақтау аясында Қазақстанда ең алдымен Қазақстанда тұрып жатқан ұлыс өкілдерінің ана тілдерін оқуына жағдай жасалады деп күтілуде.

9-28 қыркүйек аралығында «Балдәурен» РОСО базасында «Тілдер үндестігі» Лингвистикалық марафоны тақырыбында ауысым өтетін болады.

Ауысымға Қазақстан Республикасының 16 аймағынан дарынды балалардың келуі күтілуде: қазақ, орыс, ағылшын тілдерінен олимпиада жеңімпаздары, мәнерлеп оқудан Халықаралық, республикалық, облыстық байқаулардың қатысушылары.

Лингвистикалық ауысымдарды өткізудің басымдығы оған қатысушылардың жас ерекшелік топтарының кеңдігімен, одан өзге, тілді, мәдениет пен тарихты үйренуге бойлауды ұйымдастыруға мүмкіндік беретінімен түсіндіріледі. «Балдәурен» РОСО дарынды балаларға, олардың мүмкіндіктерін тек қана орталықта ғана емес, сонымен қатар күнделікті өмірде де қолдану үшін жағдай жасалады. Ұстаздармен және балалардың өздерімен дайындалып, өткізілетін барлық іс-шаралар нақты айқындалған тәрбиелік және дамытушы бағытта болуы тиіс. Педагогикалық ұжымның маңызды міндеті қызықты іс-шараларды өткізу ғана емес, оны ұйымдастыруға қатысушылардың басым бөлігін тарту болып табылады.

              Ауысымның мақсаты: ауысым қатысушыларының лингвистикалық ғылымдарға деген қызығушылықтарын арттыру.

              Ауысымның міндеттері:

- дарынды балаларға арналған қарым-қатынастың зияткерлік ортасын қалыптастыру, шығармашылық жұмыстар үшін жағдай жасау;

- қазіргі заманғы лингвистиканың дамуы туралы ауысым қатысушыларының бойында жалпы түсініктерін қалыптастыру;

- сауықтыру, демалыс және бос уақыттарын ұтымды пайдалануға қажетті жағдай жасау, жалпы мәдениет пен салауатты өмір салты дағдыларын қалыптастыру.

Көп нәрсе ұйымдастырушы-ұстаздар мен «Балдәурен» мектебінің мұғалімдерінің жұмысқа деген байсалды құлшыныстарына байланысты болмақ. Сондықтан, алғаш келген күннен, отрядтар құрған сәттен, танысудың алғашқы ойындарынан бастап, біз балаларды іс-шараларға қатысуға бейімдеп қана қоймаймыз, біздің барлығымыз тілдерді үйренудің белсенді насихаттаушыларына айналамыз.  Барлығы полиглот бола қоймас, бірақ біздің әрқайсымыз Қазақстан аймағында тұратын түрлі ұлт өкілдерінің мәдениеті мен дәстүрін білуіміз керек.  

Шетел тілдерін үйрену қажеттігін барлығы қостайды. Әрине, көш басында ағылшын тілі тұр. Статистика мамандарының пікірінше, әлемнің көптеген елдерінде дәл сол тілге басымдық береді, ағылшын тілін жақсы меңгерген адамға жоғары айлық жалақысы бар қызмет табуға мүмкіндік мол, оның үстіне мансапқа ұмтылғандардың барлығына бірнеше тіл білу қажет. Сондықтан ауысымның барлық іс-шаралары, соның ішінде отряд визиткасын қорғау кешін, ауысым президентін сайлау, т.б.  қосқанда үш тілде (үш жүргізушімен) өтуі тиіс. Сәйкесінше отрядтардың аттары мен ұрандары да үш тілдік элементтеріне сәйкес болуы керек, ауысым президенті де бірнеше тілді мінсіз меңгерген болуы қажет.

Ауысымның бағдарламасы:

- «Кел досым, танысайық!» танысу кеші;

- «Welcome to Baldauren!» отряд визиткасын қорғау кеші;

- «Біз таланттымыз!» шығармашылық байқауы;

- «Балдәурен-көп ұлтты» ойыны;

- «Бизнес - сити» ойыны;

- «Менің Отаным-Қазақстан» станция бойынша ойын;          

-  Спорт күндері;

- «Happy children!» туған күн иелеріне арналған концерт;

- Патриоттық әндер кеші;

- «Қазақстандық жас патриоттар!» академиясына қабылдау рәсімі;

- Қорытынды гала - концерт.

Білім кешенінің ауысым тақырыбына сай жоспарланған іс-шаралар:

Лингвистикалық калейдоскоп

«Полиглот» станция бойынша ойын

 «Бәрін білгім келеді» зияткерлік ойын

 «Патриот KZ» байқауы

«Тілдер үндестігі» әдеби-сазды кеш

«Мен өз елімнің азаматымын» дөнгелек үстел

«Балдәурен – балалар арманының аралы» сынып сағаты

Қорытынды:

1.    Сайыстың қорытындысы бойынша қазақ, орыс, ағылшын тілі білгірлерін анықтау.

2.  Тілге деген қызығушылықтарын арттырып, сөздік қорларын байыту, оқырмандық мәдениеттерін арттыру.

3.  Патриотизмге, толеранттылыққа және ізгілікке тәрбиелеу.